Kỷ niệm 30 năm Công nghệ thông tin BIDV, tôi xin chia sẻ với các đồng nghiệp, đồng môn và từng là đồng môn về những kỷ niệm của tôi về quá trình làm CNTT tại BIDV TP.HCM và BIDC, về hoài niệm Foxpro Lan và những đêm trắng. Đó là một chút hành trang, một chút kinh nghiệm cho CNTT BIDV ở ngày mai.

Hoài niệm về Foxpro Lan

Ngày ấy, những năm 1990-1991, tại Việt Nam công nghệ thông tin (CNTT) vừa được áp dụng và phát triển nhen nhúm trong từng ngành nghề, doanh nghiệp. Ở BIDV cũng vậy, các khái niệm CNTT bắt đầu được cán bộ Ngân hàng biết đến một cách lạ lẫm, thận trọng. Lúc đó CNTT của BIDV bắt đầu được áp dụng riêng lẻ ở từng chi nhánh của BIDV và đầu tiên là tại chi nhánh TP.Hồ Chí Minh (lúc đó vẫn đang mang tên là Ngân hàng Đầu tư và Xây dựng Việt Nam - chi nhánh TP.Hồ Chí Minh).

Năm 1990-1991, Tổ điện toán của chi nhánh TP.HCM đã được thành lập và chương trình điện toán cho các ứng dụng quản lý nghiệp vụ Ngân hàng Xây dựng được thiết kế bằng cơ sở dữ liệu Fox Base. Việc hạch toán các giao dịch Ngân hàng được tiến hành theo lô vào cuối ngày trên một máy tính đơn OLIVETTI hoặc COMPAQ.

Năm 1991-1992, chúng tôi - những cán bộ làm công tác điện toán đầu tiên của chi nhánh TP.HCM - bắt đầu nghiên cứu chuyển chương trình sang ngôn ngữ Foxpro Lan với những tính năng nổi trội, nhiều tiện ích và phong phú đa dạng về giao diện, báo cáo hơn hẳn Fox Base để chuẩn bị nối kết mạng máy tính trong ngân hàng phục vụ việc hạch toán các giao dịch ngay khi phát sinh. Hồi ấy chúng tôi ai cũng say mê nghiên cứu, hăng hái làm việc không còn nhớ là giờ làm việc đã hết từ lâu. Bởi vì sao?

Lúc đó thử hỏi ai có thể tưởng tượng được rằng các báo cáo: sổ phụ tài khoản, bảng cân đối kế toán,… được tổng hợp xong và in ra ngay khi giờ giao dịch của Ngân hàng vừa kết thúc sau một giờ! Công việc mà ngày xưa kế toán viên phải ngồi cặm cụi ghi tay và lên tổng hợp sau ba, bốn ngày! Đã vậy nhiều thông tin phục vụ cho việc quản trị điều hành của Lãnh đạo được trích từ các báo cáo trên được đặt lên bàn Sếp vào mỗi buổi sáng với nhiều kiểu, mẫu khác nhau rất đầy đủ và phong phú. Vì thế mà chúng tôi vui mừng, hăng hái nghiên cứu không kể thời gian, công sức là cũng dễ hiểu thôi!

Vào những năm đó, Chi nhánh Ngân hàng Đầu tư và Xây dựng TP.HCM là một chi nhánh lớn nhất hệ thống về quy mô kinh doanh và cả về số lượng nhân sự với tốc độ phát triển rất nhanh chóng về mọi mặt. Chú Phạm Ngọc Côn - Giám đốc Chi nhánh ngày ấy rất ủng hộ CNTT nên luôn tạo điều kiện tốt nhất cho cán bộ Tổ điện toán của chúng tôi làm việc, học tập, nghiên cứu. Để đáp ứng hoạt động Ngân hàng với quy mô và tốc độ tăng trưởng trên, năm 1993 chúng tôi ký hợp đồng với công ty phần mềm Genpacific để triển khai hệ thống mạng cục bộ (Netware) với hệ quản trị cơ sở dữ liệu Foxpro Lan cho chi nhánh chúng tôi gồm 5 phân hệ chính : Kế toán, tín dụng, tiền gửi, thanh toán quốc tế và thông tin quản trị điều hành. Sau khi ký biên bản nghiệm thu xong với công ty Genpacific chúng tôi đã tự phát triển thêm 05 phân hệ mới nữa như: Quản lý nhân sự tiền lương, quản lý kho ấn chỉ, văn phòng phẩm, công cụ lao động và tài sản cố định, hệ thống báo cáo nội bộ và NHNN, quản lý công văn,… Hệ thống quản lý các nghiệp vụ Ngân hàng trên mạng máy tính cục bộ của chi nhánh được chúng tôi gọi là hệ thống CBMS.

Sau đó ít lâu, BIDV Trung ương cũng triển khai hệ thống IBS dùng chung cho cả hệ thống (trừ chi nhánh TP.HCM vẫn dùng CBMS) nhưng với hình thức online trong chi nhánh và sau đó các chi nhánh gửi báo cáo về Trung ương (vẫn còn offline toàn ngành).

Những đêm trắng khó quên

Chi nhánh TP.HCM là chi nhánh đi đầu trong lĩnh vực CNTT của hệ thống. Đó là một thuận lợi, một niềm tự hào của chi nhánh nhưng đó cũng là một khó khăn rất lớn cho chi nhánh sau này, nhất là trong giai đoạn Hiện đại hoá công nghệ Ngân hàng bắt đầu từ đầu năm 2004. Và do như thế mới có những đêm trắng đáng nhớ tại đây vào tháng 02/2004.

Lễ cắt băng khánh thành Dự án hiện đại hóa Ngân hàng BIDV giai đoạn I năm 2003

Cuối năm 2003, khi bắt đầu chuẩn bị triển khai dự án Hiện đại hoá công nghệ Ngân hàng, Trung tâm CNTT BIDV và Ban quản lý dự án đã hoàn thành chương trình chuyển đổi dữ liệu cho cả ngành. Còn riêng chi nhánh TP.HCM đã phải cử tôi ra tận Hà Nội để maping các trường dữ liệu từ hệ thống CBMS của chúng tôi sang hệ thống mới SIBS. Chúng tôi hầu như phải tự làm tất cả các công đoạn, Trung tâm CNTT và Ban Quản lý dự án chỉ hỗ trợ về mặt kỹ thuật, bởi do chương trình của chúng tôi khác chương trình IBS của Trung ương nhiều. Đây là công việc mà chúng tôi phải trả giá cho việc đi trước, cho sự khác biệt, không thống nhất trong hệ thống của mình!

Đầu tháng 02/2004, Đội triển khai dự án của BIDV Trung ương vào TP.HCM để cùng chúng tôi chuyển đổi dữ liệu chính thức và CUT ORVER hệ thống cũ CBMS, go-live hệ thống mới SIBS. Đây chính là lúc những đêm trắng thực sự bắt đầu. Đội hỗ trợ triển khai của TW lúc đó gồm rất nhiều cán bộ nghiệp vụ lẫn kỹ thuật, còn tại chi nhánh chúng tôi đã huy động toàn lực để hoàn thành nhiệm vụ với quyết tâm cao được thể hiện bằng 07 đêm trắng của tất cả cán bộ IT và một số cán bộ nghiệp vụ.

Lúc đó chúng tôi phải chuyển đổi số liệu của khoảng 40 ngàn hồ sơ khách hàng, 20 ngàn tài khoản thanh toán và 30 ngàn sổ tiết kiệm cùng rất nhiều hợp đồng, khế ước tín dụng và một bảng cân đối khổng lồ về số liệu và số lượng. Ngày đó tất cả cán bộ IT của chúng tôi đều mang quần áo, kem đánh răng,... đến cơ quan. Chúng tôi “cắm trại” tại nơi làm việc 10 ngày, trong đó có 07 ngày thức trắng đêm. Gần như chúng tôi làm việc 24/24 mỗi ngày. Đến giờ ăn hầu như mọi người đều ngồi tại bàn máy của mình ăn luôn những thức ăn khô, nhẹ để kịp làm việc. Tôi còn nhớ, có lần anh em đùa tôi nên vào một buổi tối, lúc 12 giờ đêm, họ để trên bàn tôi một lúc 3 gói xôi thật to, lúc đó tôi một tay gõ máy tính, một tay múc xôi ăn,... và cứ thế tôi đã ăn hết cả 3 gói xôi lúc nào không hay. Khi nhìn lại thì ôi thôi…cái bụng to kềnh như con cóc và… khát nước quá trời. Tôi vội chạy tìm nước uống trong tràng cười vang của cả phòng,... Hồi ấy cực quá nhưng cũng rất vui và rất nhiều kỷ niệm. Lúc đó tôi cũng đã làm nhiều cán bộ nghiệp vụ phải khóc đứng, khóc ngồi vì do họ làm sai quy trình, buộc chúng tôi phải đổ dữ liệu tới lui bốn, năm lần. Thật sự hồi ấy do mệt quá, ai cũng căng thẳng như dây đàn nên mới thế. Sau này nhắc lại tất cả cười... huề cả làng.

Các bạn nghĩ xem, hôm ấy đã bốn đêm liền thức trắng, chúng tôi và đội hỗ trợ của Trung ương đã thống nhất với nhau là hôm nay kết chuyển dữ liệu của Phòng giao dịch cuối cùng sẽ là 2 gờ sáng và sau đó hẹn nhau đi ngủ một tí. Đúng hẹn, 2 giờ sáng, tôi cùng một số anh chị em khác về khách sạn gần Ngân hàng để nghỉ. Nhưng vừa đặt lưng xuống giường là điện thoại reo, cán bộ trực báo chuyển dữ liệu bị lỗi. Thế là chị em tất tả chạy ngay vào Ngân hàng làm luôn đến sáng. Đêm hôm sau, rút kinh nghiệm chúng tôi không về khách sạn nữa mà kéo vào phòng anh Nguyễn Bá Vượng - Phó Giám đốc chi nhánh. Bọn tôi “đuổi” anh ấy ra ngoài và “chiếm” phòng anh làm nơi nghỉ tạm. Nói là nghỉ chứ có được bao lâu đâu, 15 phút sau lại có người gọi. Thế là chúng tôi quyết định 2 hôm cuối chẳng thèm đi đâu cả, ở lại phòng điện toán làm việc luôn cho đỡ phải đi lại. Đến ngày thứ bảy mọi việc đã xong, anh Trần Văn Vĩnh - Giám đốc chi nhánh lúc ấy - đã mở tiệc chiêu đãi mừng thắng lợi tại Khách sạn Sofitel với một bảng thực đơn cực kỳ hấp dẫn! Và cả bọn chúng tôi đi ra đó. Ngồi tại bàn tiệc được 15 phút, khi chúng tôi đang chuẩn bị thưởng thức món tôm mũ ni nướng thì có điện thoại từ Chi nhánh báo về gấp, dữ liệu cuối cùng vẫn còn sai một trường trong file tiền gửi khách hàng: Lãi phải trả maping thành lãi đã trả và ngược lại!!! Lại một lần nữa chúng tôi “chạy như bay” về Ngân hàng và tôi bỗng trở thành cua-rơ từ dạo đó. Đây là lần “nhầm lẫn chết người” cuối cùng và chỉ có 3 người biết cho đến hôm nay. Nhầm lẫn này là “chuyện bây giờ mới kể”.

Sau khi cắt ORVER và GO LIVE chương trình mới hết các nơi của chi nhánh vào ngày 16/02/2004 thì chúng tôi được Ban Giám đốc trọng thưởng hậu hĩ và được chi bồi dưỡng làm thêm giờ ngay. Lúc đó tất cả cán bộ IT đều đạt danh hiệu “đặc biệt xuất sắc”. Chúng tôi làm một bữa liên hoan ra trò và phần còn lại tôi mua một chiếc máy giặt mới mà đến nay đã hơn 7 năm gia đình tôi vẫn còn dùng nó. Một kỷ niệm và là một chiến công lẫy lừng của “cuộc hiện đại hoá công nghệ ngân hàng”! Ngày 01/03/2004, tôi chia tay Phòng điện toán để chuyển sang Phòng Tài chính Kế toán công tác. Đó là sự trở về nghề chính của mình sau 12 năm làm nghề tay trái đầy gian nan và ấn tượng. Các đồng nghiệp của tôi lúc đó đùa với tôi rằng chắc là tôi sợ 07 đêm trắng nên vội xa chạy cao bay hay là vì tôi quá “yêu” Foxpro bây giờ nó “chết” rồi tôi buồn quá nên bỏ đi! Chắc cũng có thể đúng phần nào vì tôi gắn bó với nó, với phòng điện toán những 12 năm mà. Đó là thời gian quá dài cho người ngoại đạo như tôi!

Nối tiếp chữ duyên tại nước ngoài

Trong 24 năm làm việc tại BIDV, tôi có 4 năm làm ở phòng Kế hoạch tổng hợp, 12 năm CNTT, 01 năm Dịch vụ tiền tệ, 05 năm Tài chính Kế toán, 02 năm làm Phó Tổng Giám đốc thứ nhất Ngân hàng Đầu tư và Phát triển Campuchia (BIDC). Tôi vẫn nghĩ rằng năm 2004 tôi rời Phòng Điện toán là chia tay với CNTT luôn rồi, hoá ra “cái nghiệp” hay “duyên nợ” với CNTT của tôi vẫn còn. Sang Campuchia ngoài vai trò là Phó Tổng Giám đốc thứ nhất, tôi còn kiêm luôn cả Trưởng phòng công nghệ thông tin của BIDC Hội sở chính.

Năm 2010, BIDC cũng vừa hoàn thành xong một cuộc “Hiện đại hoá công nghệ Ngân hàng” trong vòng chưa đầy 01 năm cho cả 02 site tại Campuchia và chi nhánh BIDC TP.HCM tại Việt Nam: Core T24 của Temenos thay thế cho Core Tifa quy mô nhỏ, lạc hậu. Với cương vị là Trưởng ban quản lý dự án, tôi cũng hết sức lo lắng khi triển khai, bởi vì một số Ngân hàng tại Việt Nam cũng đã thất bại khi triển khai Core T24. Nhưng cuối cùng, sự nỗ lực của tất cả cán bộ tại BIDC, BIDV và Nhà thầu, một dự án có số lượng người tham gia ít nhất (so với các dự án CNTT của BIDV) nhưng vẫn triển khai có chất lượng và hoàn thành với thời gian ngắn nhất mà trong đời tôi từng biết đối với một Core banking; và đặc biệt hơn là từ khi ký hợp đồng đến khi nghiệm thu tổng thể không hề có một chi phí nào phát sinh ngoài hợp đồng. Có lẽ đó là thành tích rực rỡ của BIDC, BIDV và cả bản thân tôi về CNTT.

Nhân kỷ niệm 30 năm Công nghệ thông tin BIDV, tôi xin chúc CNTT của BIDV không ngừng phát triển và cũng đừng quên những đêm trắng mà chúng ta từng trải qua cùng nhau với một Software trong quá khứ tuy “mộc mạc, quê mùa” nhưng cũng đã giúp chúng ta rất nhiều trong hơn 20 năm trước - Foxpro Lan!